อนุทินครั้งที่ 4 วันอังคาร ที่ 13 กุมภาพันธ์ 2561

เวลา 08:30 - 11:30 

โครงสร้างจิตใจของแต่ละทฤษฎี

ซิกมันด์ ฟรอยด์

 ซิกมันด์ ฟรอยด์ เชื่อว่า มนุษย์เกิดมาพร้อมสัญชาตญาณ ในรูปของพลังงานที่ผลักดันให้เกิดพฤติกรรม พลังงานเหล่านี้ส่วนหนึ่งผลักดันให้มีชีวิตอยู่ เรียกว่า สัญชาตญาณชีวิต อีกส่วนหนึ่งผลักดันให้ชีวิตดับเรียกว่า สัญชาตญาณแห่งความตาย

พลังงานเหล่านี้ประกอบกันเป็นอิด (Id) ซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของจิตคนที่เราไม่รู้สึก เป็นจิตไร้สำนึก แรงผลักดันดังกล่าวนี้จึงมีอยู่โดยที่เราไม่รู้สึก เป็นแรงผลักดันไร้สำนึก อิดจะผลักดันให้จิตอีกส่วนหนึ่งซึ่งส่วนใหญ่เป็นส่วนที่รู้ตัว เรียกว่า อีโก้ (Ego) ให้กระทำสิ่งต่าง ๆตามที่อิดประสงค์

ได้แก่ ระดับของจิตใจ โครงสร้างของจิตใจสัญชาตญาณ กลไกการป้องกันทางจิต และพัฒนาการของบุคลกิภาพ

     1. ระดับของจิตใจ (Level of the Mind)

ระดับของจิตใจ ฟรอยด์อธิบายว่า หากจะพิจารณาจิตใจของมนุษย์ตามความรู้สึกตัวแล้ว จะแบ่งระดับความรู้สึกของ

จิตใจออกเป็ น 3 ระดับ คือ

     1.1 จิตสำนึก (The conscious level) เป็ นส่วนของจิตใจที่เจ้าตัวรู้สึกและตระหนักในตนเองอยู่

พฤติกรรมที่แสดงออกอยู่ภายใต้การควบคุมด้วยสติปัญญา ความรู้ และการพิจารณาให้เหมาะสมกับสิ่งที่ถูกต้องและ

สังคมยอมรับ

     1.2 จิตกึ่งสำนึก (The subconscious level) เป็ นระดับของจิตใจที่อยู่ในชั้นลึกลงไปกว่าจิตสํานึก คือ

เจ้าตัวไม่ได้ตระหนักรู้ตลอดเวลา หากแต่ต้องใช้เวลาคิดหรือระลึกถึงชั่วครู่ และประสบการณ์ต่างๆจะถูกดึงมาสู่จิตสํานึก 2

จิตใจส่วนนี้จะช่วยขจัดข้อมูลที่ไม่จําเป็นออกจากความรู้สึกของบุคคลและเก็บไว้แต่ในส่วนที่มีความหมายต่อตนเอง

จิตใจส่วนนี้ดําเนินการอยู่ตลอดเวลาในชีวิตประจําวัน

    1.3 จิตใต้สำนึก (Unconscious level) เป็ นระดับของจิตใจในชั้นลึกที่เจ้าตัวเก็บไว้ในส่วนลึก อัน

ประกอบด้วยความต้องการตามสัญชาตญาณต่างๆซึ่งไม่อาจแสดงได้อย่างเปิดเผยและประสบการณ์ที่เกิดขึ้นในแต่ละ

ขั้นตอนของพัฒนาการในชีวิตที่มนุษย์เก็บสะสมไว้ โดยเฉพาะที่ก่อให้เกิดความเจ็บปวด ฟรอยด์กล่าวว่า มนุษย์จะเก็บ

ความรู้สึกทางลบไว้ในส่วนจิตใต้สํานึก และจะแสดงออกในบางโอกาส ซึ่งเจ้าตัวไม่ได้ควบคุมและไม่รู้สึกตัว ฟรอยด์เชื่อ

ว่า การทําความเข้าใจมนุษย์ต้องทําตามความเข้าใจจิตใจส่วนนี้ด้วย

    2. โครงสร้างจิตใจ (Structure of Mind)

 โครงสร้างของจิตใจ ฟรอยด์อธิบายว่า จิตใจของมนุษย์ ประกอบด้วยโครงสร้างหลักที่เป็นองค์ประกอบอยู่ 3

ส่วน คือ

2.1 อิด (Id) คือ สัญชาตญาณ หมายถึง ส่วนของจิตที่ยังไม่ได้ขัดเกลา เป็ นส่วนดั ้งเดิมของมนุษย์ที่ติดตัว

มาแต่กําเนิด และเป็นแรงขับของสัญชาตญาณพื ้นฐาน มุ่งให้ได้รับผลประโยชน์ต่อตนเองหรือความพึงพอใจและ

ความสุขของตนเองเป็นหลัก(Pleasure principle) กระบวนการทํางานของจิตส่วนนี้ไม่ได้นําเหตุผลและความเป็นจริง

อื่นๆมาเกี่ยวข้อง แต่เป็นการตอบสนองความต้องการตามสัญชาตญาณ ฟรอยด์เรียกกระบวนการทํางานของจิตส่วนนี้ว่า

เป็น กระบวนการคิดแบบปฐมภมูิ(Primary thinking process) ได้กลั่นกรองหรือขัดเกลาให้เหมาะสม

   2.2 อีโก้(Ego) เรียกอีกอย่างว่า ตัวตนแห่งบุคคล หรือ Self เป็ นส่วนของจิตใจที่การดําเนินโดยอาศัย

เหตุและผล การเกิดของส่วนนี้จะทําให้Id ถูกผลักดันลงไปสู่จิตใจระดับจิตใต้สํานึกและเป็ นตัวประสานงานระหว่างความ

ต้องการตามสัญชาตญาณกับโลกภายนอกตามหลักแห่งความเป็นจริง(Reality Principle) การทํางานของจิตส่วนนี้อยู่

ในระดับที่บุคคลรู้ตัว มีการพินิจพิจารณากลั่นกรอง เพื่อให้การตอบสนองตามความต้องการแรงขับของId อยู่ในขอบเขต

ของความเหมาะสมตามมาตรฐานของสังคม จึงเรียกกระบวนการคิดลักษณะนี้ว่า กระบวนการคิดแบบทุติยภมูิ

(Secondary thinking process)

     2.3 ซุปเปอร์อีโก้ (Super Ego) หรือ มโนธรรม เป็ นส่วนของจิตใจที่ทําหน้าที่เกี่ยวกับความรู้สึกผิดชอบ

ชั่วดี ถูกผิดตามศีลธรรม ขนบธรรมเนียมประเพณีและศาสนา